GELİŞİM DÖNEMLERİ

3 YAŞINDA

* Büyük kasları gelişmiştir. Koşar, zıplar ve tırmanır. Koşmayı yürümeye tercih eder.
* Koordinasyonu tam olmasa da, kendi kendine yemek yiyebilir.
* Su dolu bir bardağı taşıyabilir; suyunu içebilir. Çatalla yemek yemeye başlar. Kaşık kullanmada ustalaşmıştır.

* Kendinin soyunup giydirilmesine yardımcı olabilir,düğmelerini açabilir, fermuarını çeker; kolay giyilebilen ayakkabılarını  kendi kendine giyebilir fakat bağlayamayabilir.

* İki ayağını yerden keserek zıplayabilir, merdiven çıkar, tırmanır, topu havaya atar; kısa mesafeye şut atabilir.

* Müziğin temposuna ve ritmine uyarak hoplar, zıplar, dans eder.
* Çamur, kum ve kille oynar; yoğurur,şekiller yapar.

* Yetişkinlere cevap verebilir, onaylarını ister.
* Onay görmediğini belirten ifadelere duyarlıdır.
* İşbirliğine girer, basit işler için bir yere gönderildiğinde görevini istekli olarak yerine getirir.
* “Ben de” dönemidir. Her şeyin içinde yer almak ister
* Her şeyi merak eder. Çok  soru sorar. “Ne? Nerede? Ne zaman?” en sık sorduğu sorulardandır. Her şeyi öğrenmek ister.
* Hayal gücü kuvvetlidir. Karanlıktan ve hayvanlardan korkabilir.
* Hayali arkadaşları olabilir.
* Konuşkandır. Nesnelerin isimlerini bilir; basit cümleler kurar; çeşitli tekerlemeleri  ve  tekrarlı şarkıları ezberler ve söyler.         
* Bekleyebilir ama sabrı azdır.     
* Oyuncakları sepete toplama gibi küçük sorumluluklar alabilir.

* Tek başına oynamaktan, bir ya da iki arkadaşla oynamaya geçiş yapabilir.

* Yuvarlak,kare,üçgen şekilleri eşleştirebilir; yerine yerleştirebilir; ancak bu şekilleri çizemez.

* Koku ve dokunma farklılıklarını ayırt edebilir.

* Karşı cinsten ebeveyne yakınlık duyar fakat zaman zaman tercihini  değiştirebilir.
* Yaptığı el işlerinin, karalamalarının bir yere asılmasından, onlara önem verilmesinden hoşlanır.
* Yaşıtlarını veya yetişkinleri sürekli taklit eder, onların davranışlarını ve sözlerini  tekrarlar; insanları sever  ve onlarla ilgilenir.
* Sürekli sızlanarak, ağlayarak ve sevgiyi garanti etmeye çalışarak duygusal açıdan güvensiz olduğunu gösterebilir.
* Parmak emerek, tırnak yiyerek vb. davranışlarla gerginliğini azaltmaya çalışabilir.

* Doğa ve dünya ilgisini çeker. Hayvanlarla ilgili masal ve  hikayelerden hoşlanır. Sevdiği  masalları ve olayları tekrar tekrar anlattırır.

 

 

 

 

4 YAŞINDA

* Kilo almaya ve boyu uzamaya devam eder Boyda 5-6cm.lik; kiloda1,5-2.kg.lık bir artış gösterir.
* Hareketlerindeki koordinasyon artar
* Fazla yardım görmeden elbiselerini kendi kendine giyebilir. Elini yüzünü yıkayabilir, yemeğini dökmeden kendisi yiyebilir, suyunu kendisi koyabilir. Tuvalete kendi başına gider, annesine veya bir başka büyüğe haber verir, yanında  birisinin olmasını ister.
* Çok hareketlidir. Bir yerden diğerine hızla gider gelir. Yaptığı her işte hız ve hareket vardır, hareket etmeden duramaz.
* Bir şeylere başlar ama her zaman başladığını bitiremeyebilir.
* Üç tekerlekli bisiklete  binebilir. Top atar, atılan topu kucağında tutar. Tahta bloklarla, legolarla yapılar kurar, bunları oyununda kullanır.
* Diğer çocuklarla oynar, bu süreçte bir problemle karşılaştığında sürekli kendini savunur ve korur.
* Kavgaları kısa sürer.
* Resimleri özenle çizmeye çalışır. Ancak yetişkinler bu resimlerin ne olduğunu kolayca anlayamaz. Küçük makasla düz bir hat üzerinde kağıt kesmeye çalışır, kalem tutabilir, kağıt katlayabilir.

* İnsan resmini bir baş ve ona bağlı olarak çıkan iki çizgi ile belirterek çizer.Beden bu çizimde yer almaz.

* Eksik çizilmiş resimlerin bir-iki eksiğini görebilir.

* Üçgen ve kare şekilleri kabaca çizebilir.Artı ve çarpı şekillerini çizebilir.

*Çok konuşur. Olayları abartarak, hayal ettiği gibi anlatabilir. Hayalinde yarattığı kişilerle konuşabilir.
* Yetişkinlerden duyduğu, gördüğü  iyi-kötü her şeyi taklit eder.
* Heceleri bir araya getirerek anlamsız sözcükler üretmekten hoşlanır.
* Kendi başına giyinebilir;düğmelerini ilikleyebilir. Saçını tarar.

* Bazı  şeyleri  ağırdan alıp oyalanabilir.
* Söylendiğinde elini yüzünü yıkayabilir.
* “Neden? Nasıl?  Niçin?”  gibi ayrıntılı açıklama isteyen sorular sorar.

* Renkleri ayırt eder.

*Objeleri 4 e kadar sayabilir. Az-çok kavramı gelişmeye başlar.

* Büyük küçük kavramları gelişmiştir. Ancak "orta" ölçüyü ayırt edemez.

* Dikkat süresi biraz daha uzar;  bir yerde  on beş- yirmi dakikadan fazla kaldığında sıkılabilir. Sevdiği, ilgilendiği etkinliklerde dikkat süresi  artabilir.

*Toplum içinde bazen olumlu, bazen olumsuz davranabilir. Oyun kurallarına uymaya çalışır, yaşıtlarıyla grup oyunlarına  katılabilir.

*Hem bedeniyle hem de sözle saldırganlık yapabilir. Oyuncaklarını düzenli kullanmayabilir.

*Masal  dinlemeyi, kitaba bakmayı ve  kitabın sayfalarını çevirmeyi sever.

 

 

 

 

 

 

 

 

5 YAŞINDA

* Bedenini kontrollü biçimde yönetip, kullanabilir. Oyun oynadığı yerde uzun süre kalabilir. Bir oyun başlattığında, aynı oyunu  sürdürebilir.

* Oturmaktan hoşlanmaz, eğilip doğrularak, durmadan hareket eder. Genellikle  çömelerek oyun oynamayı tercih eder.

* Çizgilerle belirli bir şeklin içini boyar, kare ve  üçgen çizebilir.

* Hep konuşmak ister. Yetişkinler gibi uzun cümleler kurmaya çalışır, bilgisini arttırmak için sorular sorar. Örneğin; “ Bu şey nasıl çalışır? Bu niçin böyledir?” gibi.

* Sözlü olarak ayrıntılı bilgi verir. Dilbilgisi kurallarına uygun konuşur. Olayları ve  masalları, konuların sırasını bozmadan anlatabilir.

* Evcilik oyunlarında gerçek yaşamı yansıtan konuları işler. Anne olur, yemek pişirir, ev süpürür, baba olur, işe gider vb.  

* Bir resme bakarak çizmeye, aynı şeyleri kendi kağıdına aktarmaya çalışır. 

* Söylemek istediğini dile getirmeden önce düşünür, sonra  söyler. Hayalle gerçeği birbirinden ayırabilir. Gerçek olaylarla daha çok ilgilenir.

* Bu yaşın en belirgin özelliklerinden biri, toplumun isteklerine uygun davranmaktır. Günlük yaşamı canlı biçimde oyununa aktarır.

* Yönlendirilmekten, eğitilip öğretilmekten hoşlanır. Her şey için izin ister. “Şunu yapabilir miyim?,  Arkadaşlarıma bir şey sorabilir miyim?” gibi sorular sorar.

* Grup oyunlarını tercih eder. Küçükleri korur. Oyunları şaka ve sürprizlerle doludur. Açık hava oyunlarında, ev içi oyunlardan daha başarılıdır.

* Yetişkinlerden veya kendinden küçüklerden çok, yaşıtlarıyla birlikte olmaktan hoşlanır. Çok yorulduğunda saldırgan davranabilir  ve kolayca ağlayabilir.

* Müziğe uyarak oynar. İp atlamaya çalışır.

* İki tekerlekli bisiklete binmeyi ister fakat üç tekerlekli bisiklete binmeyi tercih eder.

* Dikkatlidir. Kendi kendini eleştirir fakat kendine güveni de vardır.

* Söylenenlere inanır. Hafızası çok güçlüdür.

* Yaptığı işin görülüp beğenilmesini ister.

* Benlik kavramı iyice gelişmiştir. Özdeşleşmek üzere seçtiği birey gibi hareket etmeye özen gösterir.

* Düzen duygusu gelişmiştir. Çevresini denetlemek ister.Ayakkabılarının bağlarını bağlayabilir.

* Büyüklük ve  küçüklük kavramlarından sonra "orta", "yarım" ve "ikisi arası" kavramlarında da gelişme görülür.

* İnsan resmini, baş, bacaklar ve ayaklar olarak çizer.

* Beş yaşındaki çocuklar duygusal yönden oldukça dengeli görünseler de zaman zaman  karanlıktan, kaybolmaktan vb. korkabilirler. Neden    korktuklarını  anlatmakta  güçlük çekebilirler.

 

         

 

 

6     YAŞINDA

* Süt  dişleri değişmeye başlar.

* Bulaşıcı hastalıklara karşı duyarlılık artar.

* Koşmak, kaymak, müzik eşliğinde dans etmek ve şarkı söylemekten hoşlanır.

* Kendi kendine giyinip soyunabilir  ve  tuvaletini yapabilir.

* Hırsızdan, cadılardan, hayaletlerden vb. korkar, duyduğu öykülerden veya seyrettiği filmlerden etkilenebilir.

* Düşünce açısından  realisttir, sık sık “Doğru mu?”  sorusunu sorar.

* Ev içi ve dışı etkinliklerde çok canlıdır.

*El becerisinin ona sağlayabileceği olanakları keşfetmiştir. Bloklarla çeşitli yapılar yapar ve oyunlarında bunları kullanır.

* El işi çalışmalarını severek yapar. Rahatlıkla keser; yapıştırır; katlar ve şekil verebilir.

* Oyunlarda kız-erkek ayrımı net olarak görülmeye başlar. Grup oyunlarına istek artmıştır.

* Çizgileri daha gerçekçidir. Bir insan resmini, baş, gövde, kollar ve bacaklarını belirterek  çizebilir.

*Şekilleri tanır eşleştirebilir. Harfleri kopya edebilir;adını yazabilir.

* Kitapta resim boyamayı ve resim yapmayı sever.

* Kelime hazinesi ilköğretim için gerekli görülen zenginliğe ulaşmıştır.

* Kendi görüş açısından sağ ve sol tarafını ayırt edebilir; ancak,diğer bir kişinin sağ ve sol kolunu göstermekte güçlük çekebilir.

* Basit alış verişleri rahatlıkla yapabilir; paraları tanıyabilir.

* Bencil ve kavgacı olabilir. Bir şeye kızdığı zaman onun sorumlusu olarak annesini görür ve annesine  kötü davranabilir.

* Her şeyin “hepsini” ister, paylaşmaktan kaçınır. Her şeyin istediği anda ve istediği biçimde olmasını gerçekleşmesini bekler. Fırtınalı ve duygusal bir yaştadır.

* Suçlanmak ve eleştirilmek istemez, kendine verilen cezalara tepki gösterebilir.

* Öğrenmeye isteklidir ve okuldaki eğitim ona  öğrenme ve kendisini geliştirme fırsatı verir.

NOT:  3-6 yaş arasındaki çocukların gelişim dönemleri konulu bu bültende belirtilen  değerler ortalama değerlerdir, her çocukta  aynı seviyede gözlemlenmeyebilir.

KAYNAKÇA

* YAVUZER, H., Çocuk Psikolojisi , Remzi  Kitabevi

* YAVUZER, H., Çocuğu Tanımak ve Anlamak, Remzi  Kitabevi